Grip op hele keten: lastig, maar waardevol
Een vernieuwend product in de markt zetten is al een hele opgave, maar het is nog een stuk lastiger als je dat doet terwijl je ook nog grip wilt hebben op elke stap van de keten. Alleen al vanwege de totaal uiteenlopende kennis die er bij elke stap komt kijken. Dat het toch kan, bewijzen bedrijven als BoerBakkerBert met hun eigen gebrouwen sojasaus Tomasu en Willem&Drees met hun biologische maaltijdenboxen. Het blijkt veel voordelen te hebben.
Bo Steehouwer
“Ik heb onderschat wat ervoor nodig is voordat je echt een product helemaal in eigen beheer kunt ontwikkelen”, vertelt Bert Mulder. “De anderen wat er nodig is om een goed verhaal op papier te zetten.” Bert is één van de vier oprichters van het Hoeksche Waardse collectief BoerBakkerBert en daarmee van het merk Tomasu Soy Sauce. “We hebben allemaal een andere achtergrond. Je leert elkaars vak begrijpen en krijgt meer begrip wat ervoor en na jou allemaal gebeurt in het proces. Zo wordt je ook beter in je eigen vak.”
Zelf houdt hij zich vooral bezig met het merk en de marketing. Thomas Uljee – voormalig bakker, bedenker en initiatiefnemer – en Piet van Westen zijn veel te vinden in hun brouwerij. Jeroen Klompe is de boer van dienst. Zonder hem geen sojabonen en tarwe voor de enige in Europese sojasaus gebrouwen in whiskyvaten.
De vier begonnen ruim zes jaar geleden al met de eerste ideeën en voorbereidingen. Ze hebben zich laten inspireren door wijnhuizen. Daar staat alles in het teken van smaak: van de bodem, gewassen en teeltmethodes. Dat was voor hen een van de randvoorwaarden. “Doordat wij de hele keten onder controle hebben, hebben we ook controle over elke knop waar je aan kan draaien voor de smaak. Zoals het type bodem en de temperatuur in de ruimte waar de vaten staan”, aldus Mulder.
Soepel
Vorig jaar april was dan eindelijk de lancering. Een echte ‘Rotterdamse’ sojasaus, van kop tot staart. “Het is echt te gek!”, zegt Mulder. “Je bent anders met je vak bezig. De boer kan praten met degene die met zijn producten aan de slag gaat. En de brouwer spreekt degene die zich bemoeit met hoe de fles eruit moet zien. Achteraf klinkt dat hartstikke logisch, maar dat het zo leuk zou zijn hadden we van tevoren niet bedacht.”
Thomas, Piet en Bert waren al met z’n drieën toen ze op zoek gingen naar een boer. Die zoektocht verliep niet helemaal soepel. “We wilden een boer die teelde op basis van kwaliteit en niet op basis van kwantiteit en opbrengst. Die logica ging er niet. Zelfs niet toen wij omzetgaranties aanboden. Ons principe was: hoeveel heb je nodig om het beste te doen voor je bodem? Je bent onderdeel van ons. Dus verdelen we eerlijk over de keten. Die flexibiliteit hebben we onszelf gegeven, omdat we een keten zijn.”
Uiteindelijk was daar Jeroen. Net als Piet is hij van mening: het niet te groot maken, gewoon doen en proberen. “En dat kan, omdat we met z’n vieren zijn”, vervolgt Mulder zijn verhaal. “Als de boer iets bedenkt, kan de brouwer daar wat mee en kan ik er wat mee.” Binnen een half uur waren de handen geschud.
Eten van een gezonde keten
Ook Willem&Drees zag een paar jaar geleden het licht. De coöperatie van boeren en burgers heeft een online winkel waar biologische maaltijdboxen worden verkocht en aan huis bezorgd. De drie kernpunten: biologisch, de kortste route pakken en de kracht van samen kiezen. “Eten van een gezonde keten”, aldus Willem&Drees. De producten worden voor een eerlijke prijs rechtstreeks bij de boeren ingekocht. En de coöperatie stemt de maaltijden af op het aanbod van de boeren per seizoen. Het bedrijf wil op deze manier niet alleen het verhaal van afkomst van de producten beter aan de consument laten zien, maar ook dat van hun boeren.
Door de hele keten in eigen hand te nemen, zetten BoerBakkerBert en Willem&Drees hun producten in de markt. Ze werken nauw samen met een boer. Stad en platteland komen zo dichter bij elkaar. Iemand uit de stad weet meestal niet goed wat er precies in de agrarische sector speelt en andersom. Voor een boer kan het daarom best lastig zijn om zelfstandig hun product aan de man te brengen. Hetzelfde geldt voor iemand met een goed idee, maar zonder enige agrarische kennis. De handen ineenslaan kan daar een oplossing voor zijn. Wie weet wat voor moois daaruit voortkomt.
Verrassing
Bij BoerBakkerBert weten ze dat ze het ook anders, misschien wel effectiever, aan hadden kunnen pakken. Desondanks zijn ze blij dat ze dat niet hebben gedaan. “We hadden de voedingsstoffen in kunnen kopen”, zegt Mulder. “Dan waren we sneller geweest en hadden we nu al meer verdiend. Maar nu hebben we een goede basis van een paar. Tomasu is ons eerste merk. We hopen dat er nog veel andere merken onder komen.” Begin volgend jaar komt hun volgende product waarschijnlijk op de markt. Wat dat precies is, houden ze liever een verrassing.
Op de vraag of ze één van de schakels op zouden geven, is er dan ook een duidelijk antwoord. “Geen denken aan. Het is ons DNA. Daar komt zoveel kracht uit. Die heeft te maken met verstand van zaken. Doordat we bijvoorbeeld weten wat er in de bodem speelt en welke gewassen we gebruiken, bouw je kennis op over je product. Zo kan je transparantie geven, experimenteren, door ontwikkelen en over een paar jaar patronen herkennen. Dat zorgt voor diepgang in je vak. Daar halen we de meeste lol uit en het onderscheidt ons van de rest.”