Biodiversiteit op je bord
De lente is het beste moment om nieuwe gewoontes aan te nemen. Je komt uit je winterslaap, de natuur komt in bloei en met frisse energie kun je de hele wereld, en nieuwe uitdagingen, aan. Hoe fijn is dit deze lente dan om je ontbijt, lunch en dinerbord eens onder de loep te leggen. Want daar kan vast nog wel meer diversiteit op.
Marja van der Ende
Op 22 mei is de Internationale Dag van de Biodiversiteit, een dag van bezinning om stil te staan bij alles wat leeft op onze aarde. De mensheid lijkt steeds meer de grip op de ‘Circle of Life’ en het contact met de natuur kwijt te raken, waardoor we onze kinderen en kleinkinderen weer moeten leren waar het eten op hun bord eigenlijk vandaan komt. Dat bacteriën en insecten kunnen zorgen voor een goede groei en weerbaarheid van planten. Dat bijen noodzakelijk zijn voor bestuiving van bloemen. Dat bloesem het voorstadium is van de vruchten die wij eten. Dat gras in de buik van de koe zorgt voor goede melk en voedzaam vlees. Dit zijn nog maar de simpele verhalen en beelden die ervoor zorgen dat mensen weer weten hoe ‘het werkt’.
Wanneer je deze beelden weer op je netvlies hebt, maak je hopelijk ook andere keuzes voor de producten die je op je bord laat belanden. Want voedsel geproduceerd in een biodiverse omgeving bevat meer gezonde voedingsstoffen ter versterking van onze gezondheid. Zelfs de kleinste sporenelementen spelen een rol van levensbelang in de productie van het eten op je bord.
Kies voor kleur
Een van de gewoontes die je jezelf deze lente kunt aanleren, is een diversiteit aan kleuren op je bord te leggen. De kleur van een vrucht ontstaat door de aanwezigheid van essentiële voedingsstoffen, zoals caroteen (oranje in wortelen), lycopeen (rood in tomaat) en betaïne (rood-paars in rode bieten).
Iedere kleur heeft effect op onze gezondheid. Niet alleen is het fijn om naar een kleurrijk bord te kijken, iedere kleur heeft eigenschappen die een functie hebben in het stofwisselingsproces in je lichaam. Zo zorgt chlorofyl, de groene kleurstof van sla, voor bescherming van je spijsverteringskanaal en immuunsysteem. De anthocyanen in paarsblauwe vruchten verlagen je bloeddruk en werken ontstekingsremmend. En zo is de lijst met kleuren en functies voor je gezondheid lang en boeiend.
Kies voor variatie
Wanneer we het pad van grond naar bord andersom lopen, komen we bij de voedselproducent. Iedere boer en teler maakt eigen keuzes die voor hem of haar belangrijk zijn om tot een goed product te komen. Hier komen allerlei aspecten bij kijken, waarbij de prijs die de consument betaalt helaas vaak tot het belangrijkste doel is verheven, boven de kwaliteit. Dit komt de gezondheid vaak niet ten goede. In massa geproduceerd voedsel kan niet altijd aan de kwaliteit voldoen van gezond voedsel dat vol vitamines, mineralen en sporenelementen hoort te zitten. Wanneer niet op de volle grond en met kunstmest geteeld wordt, blijft het de vraag of de plant voldoende uitgedaagd is om voedingsstoffen uit de bodem te halen en afweerstoffen te produceren die voor onze gezondheid ook belangrijk zijn.
Wanneer je je boodschappen bij veel verschillende producenten doet, natuurlijk liefst rechtstreeks, breng je meer variatie aan in de voedingsstoffen die je binnenkrijgt. Kies daarom voor variatie in voedselproducenten en verkooppunten als stalletjes langs de weg, boerderijen, kwekerijen en kleine winkeliers die streekproducten verkopen. En als je van verkooppunt naar verkooppunt fietst, heb je ook meteen je beweging te pakken. Steeds weer een andere fietsroute, een goeie gewoonte!
Kies voor biodiversiteit
Biodiversiteit staat voor de rijkdom van soorten in de natuur. Alles is met elkaar in verbinding, alle soorten hebben invloed op elkaar(s leven). Volgens de WUR heeft biodiversiteit “een dempende werking op invloeden die een gebied onder druk zetten, zoals plagen, vervuiling en klimaatverandering”.
Bij monocultuur landbouw waarbij er slechts één soort product op een groot stuk land geteeld wordt, kunnen ziekten en plagen zich makkelijk uitbreiden en raakt de bodem verarmd.
Door te kiezen voor producten van boeren en telers die bijvoorbeeld aan strokenteelt of natuurinclusieve landbouw doen, of biologisch of biodynamisch telen, wordt het bodem- en omgevingsleven optimaal in stand gehouden.
De consument heeft de macht om het bestaansrecht van een voedselproducent te versterken. Hoe? Door te kiezen voor producten van voedselmakers die rekening houden met de biodiversiteit. Zo simpel is het. Hoe meer je kiest voor kleur en variatie op je bord, hoe beter je de voedselproducenten leert kennen en ziet welke keuzes zij maken.
Aandacht voor biodiversiteit
Is één dag in het jaar voldoende om aandacht aan biodiversiteit te besteden? Ik denk het niet. Eigenlijk moet dit onderwerp van kinds af aan onderwezen worden en verweven zitten in de keuzes die je als consument dagelijks maakt. Van eten tot schoonmaakproducten, van vervoersmiddelen tot het toetsenbord waarop ik deze column typ… alles dat met mensenhanden en door mensen gemaakte machines geproduceerd wordt, kan invloed hebben op de biodiversiteit om ons heen en in ons lichaam.
Dus ik pleit voor een heel Jaar van de Biodiversiteit. Dat begint dit voorjaar met het aanleren van nieuwe gewoontes. Dus: kies voor kleur, variatie en biodiversiteit op je bord!
