Gezonde voeding heeft geen reclame nodig
Mijn brein heeft een natuurlijke filtering ontwikkeld op reclames. Wat mijn aandacht verdient, krijgt mijn aandacht. Anders is het ‘ene oor in, andere oor uit’. Dat is maar goed ook, want wat een geweld aan emotionele manipulatie en neuromarketingtrucjes wordt er op ons afgevuurd! Vooral op TV en zeker nu Black Friday weer voorbij kwam. Men beperkt zich daarbij tegenwoordig opeens zelfs niet meer tot één dag kortingen, op dingen waarvan je je kunt afvragen of je ze wel nodig hebt.
Marja van der Ende
Wat mij opvalt aan reclames van supermarkten en de voedingsindustrie, is dat ze zelden over gezonde voeding gaan. Vooral frisdranken, snoep en koek, alcoholische dranken en plof-vlees komen als duveltjes uit doosjes op het scherm en in de folders voorbij.
Hoe vaker ik het zie, hoe meer ik denk: “zoveel reclame voor die producten, dan zal het wel niet zo goed voor me zijn…”. En: “wat een geld wordt daaraan gespendeerd! Dat moet toch ook ergens op terug verdiend worden…”. De consument en de producent betaalt de prijs, zo bleek al uit de documentaire van Zembla van 30 september.
Onderzoek WUR
Uit nieuw onderzoek van Wageningen University & Research, Vrije Universiteit Amsterdam en Universiteit Utrecht, blijkt nu dat maar liefst 80% van het aanbod en de promoties van supermarkten ook niet past in de Schijf van Vijf. De Schijf van Vijf is de visuele voorstelling van de richtlijnen voor een gezond eetpatroon, die sinds 1953 in Nederland wordt gebruikt in de voorlichting over goede en gezonde voeding (bron: Wikipedia).
Het besef dat de supermarkten geen gezonde voedselkeuzes stimuleren, was voor mij in 2017 al een van de aanleidingen om ze helemaal te mijden. Wil je pure onbewerkte voeding eten, dan heb je in de supermarkt simpelweg dus te weinig keus. Dat blijkt wel uit het feit dat ik nu bij de lokale producenten eten vindt, dat ik nooit bereid zou hebben als ik in de supermarkt was blijven shoppen. Dat klinkt wellicht raar, omdat je denkt dat zo’n grote winkel een grote variëteit biedt. Maar uiteindelijk is het grootste deel van het aanbod slechts vulling, geen voeding. De nee-sticker tegen die nutteloze stapel folders plakte ik toen op de brievenbus en ik ging fietsen voor m’n lokale eten.
Wat je niet vindt in de supermarkt
Dat het maken van verse soepen eigenlijk zo simpel is en ook snel kan, staat niet vermeld op de soep in zak vol E-nummers. Dat margarine veel chemische bewerkingen heeft ondergaan om het zo zacht en smeerbaar te krijgen en wat het effect daarvan op je lijf is als je het eet, vind je niet op het kuipje. Dat de grote hoeveelheid producten met tarwemeel als toevoeging je op den duur intolerant kan maken voor gluten, staat nergens vermeld. Dat dextrose in supermarktgehakt ook gewoon suiker is om het langer houdbaar te krijgen, weet je alleen als je het weet. Dat de vele light producten bomvol suiker of zoetstoffen zitten om het nog een beetje smakelijk te krijgen, kun je hooguit afleiden uit de hele kleine lettertjes. Dat frisdrank wordt samengesteld met vage ingrediënten uit zakken met doodshoofden erop, zie je niet terug op de kleurige etiketten.
Deze laatste voorstelling van zaken hoorde ik trouwens jaren geleden uit de mond van de ondernemer achter Oggu, die de uitdaging aanging om de eerste biologische frisdranken met natuurlijke ingrediënten te ontwikkelen. Hij deelde de ervaringen van zijn bezoeken aan de frisdrankenindustrie, tijdens een presentatie aan een groot publiek tijdens een ondernemerscongres in 2010. Het is hem destijds gelukt een biologisch product te produceren, echter was dit slechts een kort leven beschoren. De Reclame Code Commissie tikte hem later op de vingers over claims in zijn reclamecampagne en de frisdrankenfabriek waar het product geproduceerd werd, ging failliet.
Waar dan wel?
Dat er wel degelijk alternatieve locaties zijn voor de producten die je denkt alleen in de supermarkt te kunnen kopen, is een kwestie van zelf ondervinden. Als ik mensen vertel dat ik al vier jaar geen supermarkt meer heb bezocht, vraagt eigenlijk niemand waar ik mijn cola dan haal. Meestal vraagt men waar ik waspoeder of toiletpapier koop en ik verwijs hen dan door naar de kleine gezondheidswinkel, die producten zonder chemische meuk verkopen.
Daar koop ik ook de producten die nog op mijn zeer korte lijstje van bewerkte voeding staan, zoals conserven (biologisch), bouillonblokjes (zonder smaakversterkers) en een potje mayonaise en ketchup (zonder E-nummers). Zelfs die mayonaise is daar een met liefde handgemaakt ‘lokaal’ product, uit Zierikzee. De supermarkt mijden en gezondere keuzes maken, is zo moeilijk niet. Een leven zonder cola, margarine, snoep en light producten is prima te doen.
Daarvoor in de plaats komen volvette, van nature suikervrije en zoveel mogelijk onbewerkte vitaminen- en mineralenbommetjes die je kunt kopen via de kortste weg: rechtstreeks van de bron of met slechts een kleine winkelier die bewuste keuzes maakt. Als je dan de bewerkte industrievoeding weglaat en lokaal geteelde groenten en fruit, graanproducten, zuivel, vetten en vlees koopt, ben je per saldo hetzelfde bedrag aan boodschappen kwijt. Mijn maandbudget is gelijk gebleven aan toen en mijn keuzes zijn veel gezonder en gevarieerder. Verrassend, hè?
Conclusie uit het onderzoek
Volgens onderzoeker Maartje Poelman is monitoring van de Nederlandse voedselomgeving structureel nodig. Het is ook aan de politiek om hardere afspraken te maken met supermarkten om hun reclameproducten meer te koppelen aan de Schijf van Vijf, zo blijkt uit de aangenomen motie van Dik-Faber en Sazias.
In mijn optiek is monitoring alleen niet voldoende. Er is nog een wezenlijke stap mogelijk: een bredere voorlichting over gezonde voeding. Wanneer we van kinds af aan meekrijgen wat gezond is en wat niet, en welke effecten ongezonde voeding heeft op ons lijf, dan leggen onze breinen die natuurlijke filtering aan. En ervaringsleren leidt dan nog beter en sneller tot het maken van gezondere keuzes. Oftewel voelen hoe het voelt als je uit de bubbel van een ongezond eetpatroon en de supermarkt stapt.
Merken hoeveel energieker en fitter je bent als je stopt met industrieel bewerkte voeding, is nog altijd de beste confrontatie om gedrag te zien veranderen. Reclames voor ongezonde voeding gaan dan bij iedereen het ene oor in en het andere oor weer uit. En die Black Friday reclames al helemaal. Gezonde voeding heeft helemaal geen reclame nodig, gewoon omdat je lijf vraagt om die appel en kool vol vitamine C, die komkommer met schil voor de vezels en die vette vis voor de vetzuren zodat je helderder kunt blijven denken.