Als je rechtstreeks, of met maximaal één tussenhandelaar, koopt bij een boer dan krijgt de boer een eerlijke prijs. Dan is het voor hem of haar weer makkelijker om te investeren in natuur, duurzaamheid, dierenwelzijn en de bodem. Die directe relatie tussen klant en boer is belangrijk, omdat jij als klant invloed kan hebben op de manier waarop er geproduceerd wordt. Ook als de boer nog niet op alle fronten een duurzaam bedrijf heeft, helpt het om wel klant bij hem/haar te worden. Voor jou is het voordeel dat je weet bij wie je koopt en verse seizoensproducten in huis krijgt. Als je klant wordt, investeer je in de lokale economie, neem je verantwoordelijkheid voor een ander voedselsysteem en kun je invloed uitoefenen op de bedrijfsvoering. Zo is de voedselketen weer in handen van de boer en de consument.

Klopt, veel supermarkten hebben contracten met boeren die rechtstreeks van het land aan hen leveren. Het grote verschil is dat boeren nu vrijwel altijd aan het kortste eind van die keten trekken. De supermarkt, tussenhandelaren, verpakkers en vervoerders pakken allemaal een flink stuk van de winst. Zo gaat er bij bijvoorbeeld sperziebonen vaak minder dan tien cent per kilo naar de boer, terwijl de bonen al snel voor twee euro in de winkel liggen. De supermarkt heeft altijd het laatste woord in deze keten en daar telt alleen de prijs. Haal je de tussenschakels eruit, dan blijft er dus meer over voor de boer. Zo herstellen we samen de machtsbalans en realiseren we een werkwijze waar we allemaal achter staan.

Een korte voedselketen is een keten waarbij er maximaal één tussenhandelaar zit tussen boer of consument. Rechtstreex, Willem & Drees, coöperatie Het Groene Hart zijn voorbeelden van tussenschakels in Zuid-Holland. Maar minstens zo belangrijk is de transparantie: weet jij als klant waar je voedsel precies vandaan komt en hoe het is gemaakt? Krijgt de boer een eerlijke prijs? Om een voorbeeld te geven: bij Rechtstreex gaat altijd zo’n 56% van elke euro die je besteedt naar de boer. Bij een gemiddelde supermarkt is dat soms maar een paar procent. Ook de – vaak onnodige – handelingen als vervoeren, wassen en verpakken zorgen voor een lagere prijs voor de boer.

Er zijn gelukkig veel boeren die veel zorg dragen voor het landschap, insecten, de bodem, weidevogels en het klimaat. Dat worden er steeds meer, maar het zijn er nog niet genoeg. Zolang de boer onder het juk van supermarkten alleen maar voor een zo laag mogelijke prijs werkt, is er nauwelijks tijd en geld voor een vriendelijker bedrijfsvoering. Het mooie is dat veel van die boeren hun producten graag rechtstreeks aan consumenten verkopen, zodat ze een kring van trouwe klanten om zich heen verzamelen. Ze krijgen een betere prijs en kunnen direct feedback ontvangen van mensen die hun producten eten. Dat is heel belangrijk. Een directe relatie met de klant kan ook boeren met een conventionele bedrijfsvoering helpen om meer zorg te dragen voor het landschap. De verandering gaat echt komen van consumenten en boeren die samen willen veranderen. Van jou dus. Daarom helpen wij jou een handje met ons spaarsysteem, waarbij je bij elke aankoop die je via De Kortste Weg doet meespaart voor meer natuur.

Soms is eten uit de korte keten duurder dan dezelfde spullen uit de supermarkt, maar zeker niet altijd. Supermarkten kunnen hele grote volumes inkopen tegen een lage prijs en ze hebben een superefficiënt distributiesysteem. Boeren in de korte keten zetten veel kleinere volumes om, maar hebben daar meer werk aan omdat ze vaak de verpakking, marketing en handling allemaal zelf doen. En veel boeren die rechtstreeks aan consumenten leveren hebben een dier- en milieuvriendelijke werkwijze. Ook dat is duurder. Bovendien kun je de kwaliteit van een goedkope fabriekskaas uit de supermarkt niet vergelijken met een duurdere boerenkaas uit de korte keten. Als je uit je eigen regio eet bent je er echter van verzekerd dat een eerlijk deel van de prijs die jij betaalt, gewoon belandt bij degene die het meeste werk aan jouw eten verricht: de boer. Een eerlijke prijs voor jou én voor de boer dus.

Er is een groot en divers aanbod van lokaal voedsel in Zuid-Holland. Maar in een stad als Den Haag bijvoorbeeld, zijn nog weinig initiatieven om rechtstreeks aan consumenten te leveren. In deze campagne doen we met het regionale aanbod dat er is. Daarom zijn we heel blij met Willem & Drees als partners, die iedereen in Zuid-Holland van een maaltijdbox met Nederlandse biologische producten kunnen voorzien.

Biologisch is een uitstekende keus. Maar je lost niet alle problemen in de voedselketen op met biologische producten. De grootste problemen zijn gerelateerd aan het klimaat, het landgebruik (er wordt heel veel land gebruikt voor de teelt van veevoer), het vervoer van voedsel, voedselverspilling en de achteruitgang van de bodem, insectensterfte. Jij bent heel duurzaam bezig als je weinig vlees eet en veel plantaardig (peulvruchten bijvoorbeeld), veel groenten en fruit uit het seizoen eet en weinig voedsel verspilt. Als je vlees of kaas eet of melk drinkt, dan is biologisch een prima keuze. Maar doe ook dat met mate. Elke dag biologisch vlees eten of biologische sperziebonen kopen in de winter die worden ingevlogen, is geen goed idee. Beter bewust regulier dan blind biologisch! Met regionaal eten hoef je bovendien niet alleen een keurmerk te volgen, maar heb je zelf inzicht in de werkwijze van boeren en kun je daar invloed op uitoefenen.

Wij hebben (zie boven) de keus gemaakt om in te zetten op regionale voedselketens. Dan weet je waar jouw eten vandaan komt, krijgt de boer een eerlijke prijs en kunnen jullie eventueel samen beslissen hoe het op het bedrijf nog beter kan. Er zijn gelukkig veel producenten die een biologisch keurmerk hebben, maar er zijn ook veel producenten die de rompslomp van zo’n keurmerk liever niet hebben en hun eigen duurzame productiemethodes kiezen. Voor boeren die lak hebben aan het milieu, dieren, de natuur of aan jou als klant is in onze campagne geen plaats. De producenten die meedoen staan achter onze kernwaarden en zetten zich met ons in voor voedsel van dichtbij, verbouwd met respect voor het landschap, een eerlijke prijs voor de boer, transparant over herkomst en kwaliteit, sterk door samenwerking en verandering door doen! Jij maakt als klant deel uit van een gemeenschap van mensen die het anders willen.

De campagne ‘De Kortste Weg’ is hard nodig omdat het niet goed gaat met de voedselketen. Ons eten vliegt de hele wereld over, we belasten het milieu en het klimaat, het dierenwelzijn staat onder druk, we worden steeds vaker ziek van te veel, te vet, te zoet of te zout eten en het inkomen van boeren is vaak bedroevend laag. Ook het landschap en de natuur in Zuid-Holland (en andere delen van Nederland) hebben te lijden onder onze voedselproductie. Steeds vaker verdwijnen weidevogels, er is een enorme insectensterfte, ons water vervuilt door bestrijdingsmiddelen, medicijnen en kunstmest en de bodemvruchtbaarheid neemt af. Dit alles omdat we de laatste tientallen jaren steeds efficiënter en tegen lagere kosten veel zijn gaan produceren. Het moet écht anders! Een goede manier om dat te doen is je eten rechtstreeks bij boeren of tussenhandelaren in de ‘korte keten’ te kopen. En je bewust te zijn van de effecten die je als consument hebt met de keuze die je maakt. Ga je voor een paar cent goedkoper of kies je voor eten van een boer die je kent en die met respect voor het landschap te werk gaat? Wij hopen dat je – met ons – voor de tweede optie kiest. Daar zetten we met deze campagne op in. Wil je meer weten over deze campagne, bekijk dan ons ‘Groenste Boekje’ (pdf). Daarin lees je over de achtergrond en insteek van de campagne.

Zuid-Holland produceert heel veel groenten, fruit en aardappelen. Zowel uit kassen als van de volle grond. Daarnaast komen er veel vlees, kaas, zuivel, boter, vis en bewerkte producten (brood en broodbeleg, vegetarische burgers, chips, sojasaus, etc.) uit Zuid-Holland. Gebieden als de Hoeksche Waard, het Westland en het Veenweidengebied zijn productieve landbouwgebieden. Er is al met al meer dan genoeg om de bevolking van ruim 3,6 miljoen Zuid-Hollanders te voeden. Uit experimenten is gebleken dat je moeiteloos zo’n 80% eten uit je eigen regio kunt halen. Helaas wordt er nu nog heel veel (soms 90%) van het voedsel uit Zuid-Holland naar het buitenland geëxporteerd.

Klopt. Het eten van vlees draagt bij aan zo’n 12% van de jaarlijkse CO₂-uitstoot op aarde en zorgt bovendien voor een onevenredig gebruik van land voor de teelt van krachtvoer. Ook verbruikt de veeteelt veel schoon water. Tegelijk leven we in een wereld waarin nog heel veel mensen vlees eten en ook producenten in Zuid-Holland vlees, kaas en zuivel produceren. Daar zitten boeren tussen met een groot hart voor dierenwelzijn en de natuur en ook die boeren willen we uiteraard graag ondersteunen in hun bijdrage aan een eerlijke, transparante en lokale productie van vlees.

De afzender van deze campagne is De Groenste Familie van Zuid-Holland. Dit is een samenwerkingsverband onder leiding van de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland. Wil je meer weten over deze campagne, bekijk dan ons ‘Groenste Boekje’ (pdf). Daarin lees je over de achtergrond en insteek van de campagne.

De campagne wordt gefinancierd met geld van de provincie Zuid-Holland en de Europese Unie via het Europees Landbouw Fonds voor Plattelandsontwikkeling. De Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland en alle partners stoppen daarnaast ook eigen uren en middelen in het project, omdat we het heel belangrijk vinden om vaart te maken met de voedseltransitie naar een eerlijker systeem.  

Niets! Al het geld dat jij betaalt voor jouw boodschappen, komt terecht bij degene die jouw boodschappen levert. Er wordt een klein bedrag, 29 cent, ingehouden voor de transactiekosten. De kosten voor de campagne, de website, de advertenties etc. worden betaald vanuit het project. Daar betaal jij dus met je boodschappen niet aan mee.

We hopen natuurlijk een zo groot mogelijk aanbod uit de korte keten te kunnen bieden aan inwoners van Zuid-Holland. Want met z’n allen staan we sterk! Ben jij een boer, producent of korte keten-initiatief, sluit je dan bij ons aan. Dan voegen we je toe aan de website en kunnen bezoekers je makkelijk vinden én een proefpakket bij je bestellen. Zo proeven ze direct wat je te bieden hebt en krijg jij de kans nieuwe klanten te werven. Wil je met ons meedoen, neem dan even contact met ons op via groenstefamilie@milieufederatie.nl.